بسم الله الرحمن الرحيم
كفاية الأخيار في حل غاية الاختصار
1) BIODATA PENULIS:
Beliau
ialah Taqiyuddin Abu Bakar bin Muhammad bin Abdul Mu’min rahimahumullaahu
Ta’ala yang sampai nasabnya ke Ja’afar al-Sadiq bin Muhammad al-Baqir bin Zainil
Abidin Ali bin al-Husain bin Ali bin Abi Thalib rahimahumullaahu ta’ala,
al-Husaini al-Hisni ad-Dimashqi, yang masyhur dengan Taqiyuddin al-Hisni.
Beliau dilahirkan di al-Hisnu iaitu sebuah perkampungan di Huran akhir tahun
752H.
Beliau
merupakan seorang yang soleh zuhud wara’, suka mengasingkan diri dari orang
ramai khususnya pada akhir hayatnya. Walaupun demikian, beliau adalah seorang
yang lembut hatinya, periang dengan muridnya, suka pergi ke perayaan bersama
muridnya, menggambarkan kesederhanaan hidup al-Imam rahimahullaahu ta’ala .
Mengenai
pendidikannya, al-Imam al-Hisni rahimahullaahu ta’ala telah berhijrah dari
tempatnya iaitu al-Hisnu ke Damsyiq iaitu tempat kedua beliau yang juga
dinasabkan kepada beliau. Beliau menetap di Madrasah Al-Badiraiyyah yang
dipelopori oleh Imam Najmuddin Abdullah bin Muhammad al-Badiraie rahimahumullaahu
ta’ala yang meninggal tahun 655H.
Beliau
merupakan seorang yang tekun dan bersungguh-sungguh dalam menuntut dan mengaut
ilmu dari para ulama-ulama di zaman beliau. Sehingga beliau menjadi seorang imam
yang alim dalam ilmu Fiqh & Usul, bertasawwuf serta Aqidah.
Di antara
guru-guru beliau :
1) Al-Imam Najmuddin Abu Al-Abbas rahimahullaahu
Ta’ala.
2) Al-Imam Sadruddin Abu Al-Fadl rahimahullaahu
Ta’ala.
3) Al-Imam Shamsuddin Abu Abdullah rahimahullaahu
Ta’ala.
Berkenaan
dengan murid-murid beliau pula, tidaklah disebutkan secara terperinci, akan
tetapi diantara murid beliau yang masyhur ialah anak saudara beliau sendiri iaitu
Imam Syamsuddin Abu Abdullah Muhammad bin Hasan bin Muhammad al-Hisni rahimahumullaahu
Ta’ala. Beliau telah melazimi Imam Taqiyuddin Al-Hisni rahimahullaahu
Ta’ala di dalam ibadah dan ber'uzlah.
Imam
al-Hisni banyak menerima pujian serta pengiktirafan dari kalangan ulama-ulama
besar sendiri. Di antaranya Imam Radhiuddin al-Ghuzzi rahimahullaahu ta’ala
pernah mengatakan bahawa: “ Syeikh
adalah seorang imam alim, zuhud, wara’, bertaqwa dan soleh ”.
Imam
al-Hisni rahimahullaahu ta’ala telah menghasilkan karya-karya yang bermanfaat
dalam berbagai-bagai cabang ilmu seperti Fiqh, Hadith, Tasawwuf dan Aqidah.
Imam
Al-Hisni rahimahullaahu ta’ala telah
kembali ke rahmatullah di Jami’ al-Mazzaz, daerah ash-Shaghur Damsyiq. Beliau
wafat pada petang Selasa, 14 Jamadil Awal 829H. Adapun turut menyembahyangkan
beliau ialah murid beliau iaitu Imam Shamsuddin Al-Hisni rahimahullaahu ta’ala.
Beliau dikuburkan pada hari Rabu selepas fajar. Majlis pengebumian imam Al-Hisni
rahimahullaahu ta’ala turut dihadiri oleh orang ramai yang tidak terhitung
kecuali Allah Subhanahu Wa Ta’ala sahaja yang tahu, ini merupakan sesuatu yang
ajaib kerana jauhnya tempat beliau dari orang ramai dan tidak diketahui ramai
orang tentang kewafatannya.
2) TENTANG KITAB:
Kitab
ini diberi nama ( كفاية الأخيار في حل
غاية الاختصار ),
karya al-Imam al-Faqih al-Muhaddith as-Syarif Taqiuddin Abu Bakar bin Muhammad
bin Abdul Mu’min al-Hisni al-Husain ad-Dimashqi as-Syafie. Siap dikarang pada
hari Juma'at 10hb Rabiul Awal tahun 808
hijrah. Ianya merupakan kitab fiqh bagi Mazhab as-Syafie. Kitab ini adalah
syarah bagi matan al-Imam Abi Syuja’ (433H-593H) rahimahullaahu ta’ala yang
sangat terkenal di dalam dunia fiqh khususnya bagi fiqh Mazhab Syafie yang
dikenali sebagai: “مختصر أبي شجاع”. Matan ini juga
dikenali dengan dua nama,iaitu:
1. متن الغاية والتقريب
2. متن غاية الاختصار
Kitab ini merupakan perbahasan bagi ilmu fiqh
seperti dalam bab bersuci, solat, zakat dan sebagainya.
Adapun
pengarang, al-Imam al-Alamah Taqiuddin al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala,
mengarang kitab ini kerana beliau sangat-sangat menekankan bahawasanya ilmu
fiqh ini sangat penting. Ini bolehlah dilihat di dalam muqaddimah kitab ini “خطبة الكتاب”. Beliau
juga mendatangkan beberapa dalil mengenai kepentingan belajar ilmu fiqh.
Al-Imam
al-Alamah Taqiuddin al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala juga mengatakan
bahawa dengan mengetahui, memahami dan mempelajari ilmu fiqh, kita akan
terlepas dari kekeliruan di dalam syariat islam kerana dengannya akan
menghindarkan diri dari was-was yang dibawa oleh syaitan. Selain itu,segala
ibadah dan mu’amalat kita juga akan menjadi betul dan sah dengan mengetahui dan
mempelajari ilmu fiqh.
Disamping
itu beliau juga menyifatkan ilmu fiqh sebagai ilmu yang mulia dan sangat tinggi
darjatnya kerana ia merupakan antara jalan menuju ke syurga Allah dan
penghindaran dari belenggu api neraka.
Selain kitab ini merupakan antara kitab fiqh bagi Mazhab
As-Syafie yang masyhur, ia juga banyak kali ditahqiq oleh para ulama. Malah
kitab ini sering diajar dan
dipelajari oleh para penuntut ilmu dari mula ia siap dikarang hinggalah ke hari
ini.
Kitab ini juga seringkali dijadikan rujukan
dalam permasalahan ugama serta mempunyai faedah yang sangat banyak. Ia diakui
kehebatannya serta dipercayai ilmu-ilmu yang terkandung didalamnya kerana
pengarangnya, al-Imam al-Alamah Taqiuddin al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala
merupakan salah seorang ulama yang muktabar. Kitab ini juga mudah untuk difahami dan senang untuk
dipelajari.
3) MANHAJ PENTAHQIQ KITAB:
Naskhah yang digunakan untuk sesi pengenalan ini
ialah naskhah dari cetakan Daarul Minhaj, syarikat pencetakkan dari
Beirut,Lubnan, dengan pentahqiq Abdullah
bin Sumait dan Muhammad Syadi ‘Arbash. Kitab ini dicetak dalam satu jilid
sahaja, dan mempunyai 775 mukasurat.
Kitab
ini dicetak bersumberkan dari lapan buah nuskhah kitab Kifayatul Akhyar (كفاية الأخيار) antaranya ialah kitab asal bagi kitab ini
iaitu kitab yang ditulis dengan tangan Al-Imam Al-Alamah Taqiuddin Al-Hisni
(752H-829H) rahimahullaahu ta’ala sendiri.
Pentahqiq
mendatangkan beberapa maklumat tambahan untuk dikongsikan di dalam kitab
ini,seperti :
·
Maklumat mengenai nama kitab dan
nisbahnya kepada pengarang.
·
Sejarah pentahqiqan kitab.
·
Kepentingan dan nilai kitab.
·
Manhaj pengarang di dalam
mengarang kitab.
·
Masdar-masdar yang digunakan
pengarang di dalam mengarang kitab.
·
Istilah-istilah (مصطلحات) yang digunakan oleh pengarang di dalam
kitab.
· Biodata pengarang, Al-Imam Al-Alamah
Taqiuddin Al-Hisni (752H-829H) dan biodata pengarang
matan, Imam Abi Syuja’ (433H-593H) serta beberapa ilmuan islam yang lain.
·
Manhaj serta rujukan pentahqiq
di dalam menyusun kitab.
·
Gambar-gambar bagi kitab rujukan
yang digunakan pentahqiq.
·
Rajah kadar timbangan, sukatan
air, dan sukatan panjang dan lebar bagi setiap mazhab.
Dalam
penyusunan isi kitab, pentahqiq mengasingkan matan yang disyarah dari syarahnya. Matan al-Imam Abi Syuja’ (433H-593H)
rahimahullaahu ta’ala terletak di bahagian atas kitab, dan syarah al-Imam
Al-Alamah Taqiuddin al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala pula terletak di
bahagian tengah kitab. Adapun bagi matan yang terdapat didalam syarah
diwarnakan dengan warna merah serta diberi tanda () bagi membezakannya dengan
syarah.
Disamping
setiap fasal dan furu’ di dalam kitab ini diberikan tajuk kecil, naskhah ini
juga menjelaskan makna bagi setiap kalimah (غامضة)
iaitu yang sukar untuk difahami. Memberikan nombor isyarat bagi setiap dalil,
kalimah-kalimah yang memerlukan penjelasan, serta rujukan-rujukan untuk
dijelaskan pada nota kaki yang terletak di bahagian bawah mukasurat.
4) KEPENTINGAN KITAB SERTA NILAINYA:
1. Kitab ini ialah kitab fiqh mazhab Syafie yang mana darjat kitab fiqh ini
adalah darjat yang tertinggi (الدرجة الاولى).
2. Muallif kitab ini iaitu Imam Al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu Ta’ala banyak
membahaskan dan menerangkan masalah-masalah fiqhiyyah, beliau mensyarahkan
mengikut susunan matan “الغاية”.
3. Muallif juga mengumpulkan dalil-dalil dan ta’lil-ta’lil bagi setiap
permasalahan fiqhiyyah,dan ilmu fiqh ini ialah Asyraf Al-Ulum (أشرف العلوم) kerana ianya boleh membawa kepada syurga
dan menghindari dari api neraka.
4. Muallif menggunakan matan “غاية الإختصار أو
مختصر أبي شجاع” untuk disyarahkan. Malah kitab beliau juga menjadi bahan penukilan
ulama-ulama mazhab diantaranya:
·
Tentang permasalahan perniagaan
yang mana pengusaha mendapati untung dari perniagaannya itu tidak mencukupi
untuk menyara kehidupannya :adakah di bolehkan baginya untuk mengambil zakat
secara mutlak? Imam al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala menjelaskan dan
bertanya kepada Imam Asy-Syihab ar-Ramli rahimahullaahu ta’ala dalam “فتاويه”
maka di jawab dan diterangkan kepada Imam al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu
ta’ala tentang hukum permasalahan ini.
·
Dan dinukil dari kitab ini oleh al-‘Allaamah
al-Bujairami rahimahullaahu
ta’ala dalam “حاشية الإقناع” dalam “باب الأطعمة” tentang hukum memburu ikan yang dalam
perutnya ada mutiara.
Bukan
sahaja ulama-ulama mazhab Syafie bahkan ulama-ulama mazhab lain juga turut menukil
seperti Imam A’lamah Ibnu A’bidin Al-Hanafi
rahimahullaahu ta’ala dan banyak lagi.
5. Antara kepentingan kitab ini ialah pendapat شيخين
iaitu Imam Nawawi (w. 676H) dan Imam Rafi’e (w. 623H) rahimahumallaahu
Ta’ala. Ulama-ulama ini ialah ulama yang terkenal dalam mazhab Syafie. Apabila
kedua Imam ini berikhtilaf maka pendapat yang muktamad yang akan diambil ialah
pendapat Imam Nawawi (w. 676H) rahimahullaahu Ta’ala. Jika ada diantara
salah satu pendapat diantara keduanya yang tarjih maka pendapat yang diambil
ialah pendapat yang tarjih dan jika ada khilaf dalam kitab-kitab Imam Nawawi
(w. 676H) rahimahullaahu Ta’ala maka
pendapat yang muktamad ialah mengikut susunan kitab-kitab beliau iaitu:
“التحقيق ثم المجموع ثم التنقيح ثم الروضة ثم فتاواه ثم شرح
مسلم ثم تصحيح التنبيه ثم نكت التنبيه”
5) KEISTIMEWAAN KITAB:
Kitab
Kifayatul Akhyar mempunyai banyak keistemewaan, di antaranya ialah :
1. Penerangan yang ringkas dan mudah:
Imam Al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala menerangkan dengan
ringkas. Sebagai contoh jika kita lihat dalam bab zakat, kita akan dapati
banyak perkara yang tidak diterangkan dengan panjang lebar. Jika kita lihat
lagi dalam bab talak yang mana ianya satu bab yang sangat luas, akan tetapi
Imam al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala membataskan dengan beberapa
contoh sahaja.
2. Kesinambungan dengan kitab "Raudhah at-Tholibin":
Ibarat-ibarat masalah serta furu’nya dan lafaz tarjih dalam kitab
Kifayatul Akhyar sama seperti kitab Raudhah samada dari segi uslubnya dan
khilaf dalam mazhab. Tapi kita tidak boleh mengatakan bahawa Imam al-Hisni
(752H-829H) rahimahullaahu ta’ala mengikut kitab Raudhah seluruhnya tanpa
mengubah sesuatu kerana sesiapa yang meneliti kitab Kifayatul Akhyar akan
mengetahui dengan jelas bahawa kedua-dua kitab ini tidak sama. Di antara
kitab-kitab Imam Nawawi (w. 676H) rahimahullaahu ta’ala, kitab Raudhah menjadi
rujukan utama Imam al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu
ta’ala.
3. Mementingkan dalam menyebut dalil:
Di dalam setiap bab, kita akan dapati dalil-dalil dalam bab itu serta
hujahnya samada dari Al-Quran, sunnah, ijma’ atau qiyas. Ini kerana Imam al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala adalah seorang yg faqih dan
muhaddith. Imam al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala ada beberapa karangan
dalam hadith, salah satunya ialah Takhrij Ahadith Al-Ihya (تخريج أحاديث الإحياء).
6) RUJUKAN KITAB:
Kitab
Kifayatul Akhyar mempunyai rujukan yang tidak kurang daripada 60 kitab rujukan.
Di antaranya ialah:
·
الأم، للإمام
محمد بن إدريس الشافعي
·
الرسالة،
للإمام محمد بن إدريس الشافعي
·
الإفصاح،
للإمام الطبري
·
إحياء علوم
الدين، للإمام أبي حامد الغزالي
·
الوحيز،
للإمام أبي حامد الغزالي
·
الوسيط،
للأمام أبي حامد الغزالي
·
روضة الطالبين
وعمدة المفتين، للإمام النووي
·
التذنيب،
للإمام الرافعي
7) BEBERAPA MUSTHALAH:
Kebanyakan
istilah-istilah yang terdapat didalam kitab "Raudhah" turut disebut
didalam kitab ini. Jenis-jenis istilah yang disebutkan dalam kitab ini boleh
dibahagikan kepada dua bahagian :
1. Istilah-istilah yang dibuat oleh Imam Nawawi (w. 676H) rahimahullaahu ta’ala
di dalam kitab-kitabnya seperti kitab Raudhah dan kitab Minhaj.
2. Istilah-istilah yang disepakati oleh para fuqaha mazhab Syafi’e dalam
perkara-perkara dan masalah-masalah yang tertentu.
Di
antara istilah-istilah penting di dalam kitab Kifayatul Akhyar :
• الإمام : iaitu Imamul Haramain Abul Ma’ali Abdul
Malik bin Abu Muhammad al-Juwayni (w. 478H) rahimahullaahu ta’ala.
• القاضي : Al-Qadhi Hussein (w. 462) rahimahullaahu
ta’ala.
• الشيخان : yang bermaksud
Imam Nawawi (w. 676H) dan Imam Rafi’e (w. 623H) rahimahumallaahu ta’ala.
8) KANDUNGAN KITAB:
Al-Imam
Taqiyyuddin al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala membahagikan tajuk-tajuk
Fiqh yang dibahaskan kepada 16 Kitab utama. Kitab-kitab tersebut ialah :
1.
كتاب الطهارة,
2.
كتاب الصلاة,
3.
كتاب الزكاة,
4.
كتاب الصيام,
5.
كتاب الحج,
6.
كتاب البيوع
وغيرها من المعاملات,
7.
كتاب الفرائض
والوصايا,
8.
كتاب النكاح
وما يتعلق به من الأحكام والقضايا,
9.
كتاب
الجنايات,
10. كتاب الحدود,
11. كتاب الجهاد,
12. كتاب الصيد والذبائح والضحايا والأطعمة,
13. كتاب السبق والرمي,
14. كتاب الأيمان والنذور,
15. كتاب الأقضية,
16. كتاب العتق.
Antara
sebab mengapa al-Imam Taqiyyuddin al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala menggunakan
‘Kitab’ sebagai manhaj beliau adalah :
1. Mengikut manhaj ‘ulama Hadith:
Al-Imam al-Bukhari (w. 256H) rahimahullaahu ta’ala dan al-Imam Muslim (w.
261) rahimahullaahu ta’ala, dua ‘ulama terbesar hadith, menggunakan manhaj dengan
membahagikan tajuk-tajuk utama mengikut ‘Bab’ atau ‘Kitab’.
Al-Imam Taqiyyuddin Al-Hisni (752H-829H) rahimahullaahu ta’ala lebih cenderung
untuk menggunakan ‘Kitab’ sebagai manhaj beliau.
‘Kitab’ bermaksud satu nama bagi suatu ilmu yang khusus yang
mengandungi bab, fasal dan masalah kebanyakannya. Bagi kitab Kifayatul Akhyar,
muallif membahagikan mengikut Kitab, kemudian Fasal, kemudian Furu’, Masalah,
Faedah dan Tanbih.
2. Adab atau Seni dalam penulisan:
Menyusun tajuk-tajuk atau ilmu mengikut susunan yang tertib adalah salah
satu adab dan manhaj dalam penulisan. ‘Ulama terdahulu masyhur dengan adab
mereka dalam kehidupan sehari-hari. Adab bukan sahaja ketika menuntut ilmu,
bahkan dalam kehidupan sehari-hari. Antara hikmahnya, adalah agar kita dapat
mencontohi para ‘ulama terdahulu agar dapat meraih keberkatan dalam setiap
perkara.
3. Kesenangan dalam merujuk:
Keperluan untuk menulis dan membukukan sesuatu ilmu dianggap sebagai
suatu keperluan yang darurat. Ini adalah kerana ilmu yang dibukukan itu, bukan
sahaja akan menjadi sumber rujukan para penuntut ilmu di masa ianya dibukukan,
bahkan akan menjadi sumber rujukan bagi masa akan datang.
وصلى الله على سيدنا
محمد وعلى آله وصحبه وسلم
والحمد لله رب
العالمين
Disediakan oleh :
Hazwan Bin Hj Salim
Muhammad Nur Hidayat Bin Meraji
Muhammad Qistie Bin Dzulkefdi
Ak. Saiful Khairul Zulkefly Bin Pg Liudin
Ak. Muhd. Wafiuddin Bin Pg. Hj Zulkarnain
Mohammad Noor Amiruddin Bin Hj Ismail
Disemak oleh :
Hilman Bin Hj Salim
No comments:
Post a Comment